Andrei Tarkovsky, Σύνοψη

Ο Ταρκόφσκι ήταν ένας από τους σημαντικότερους Ρώσους σκηνοθέτες. Εκπρόσωπος του ύστερου Σοβιετικού κινηματογράφου, βραβευμένος με τον Χρυσό Λέοντα στο φεστιβάλ της Βενετίας το 1962 για την ταινία “Τα παιδικά χρόνια του Ιβάν”, κυρίως όμως αναγνωρισμένος από τον παγκόσμιο κινηματογράφο.

Αν και μεταγενέστερος του Αϊζενστάιν και κληρονόμος της χρήσης του μοντάζ που καθιέρωσε ο προκάτοχος του, έχει μια διαφορετική άποψη για την κινηματογραφική δημιουργία. Τα πλάνα του έχουν μεγάλη διάρκεια και προσπαθούν να καταγράψουν τη ανθρώπινη εμπειρία του χρόνου, ο  λόγος είναι περιορισμένος στα απολύτως απαραίτητα για να αφήσει χώρο στην αφήγηση της εικόνας. Η λογική, μεταμορφώνεται σε με ποιητική αίσθηση που πλησιάζει το όνειρο. Καμιά εικόνα του δεν είναι συμβολική και δεν χρειάζεται κανενός είδους αποκρυπτογράφηση. Κάθε εικόνα στο φιλμ είναι κομμάτι του κόσμου που μας περιβάλλει. Όλα αυτά είναι ο πυρήνας της κινηματογραφικής του θεωρίας που ονόμαζε εύστοχα: "Γλυπτική του χρόνου".

Το 1969 δημιούργησε την ταινία Αντρέι Ρουμπλιόφ εξιστορώντας τη ζωή του ενός μοναχού που υπήρξε ο μεγαλύτερος αγιογράφος της Ρωσίας. Μέσα από τον πρωταγωνιστή του, άγγιξε με αριστοτεχνικό τρόπο μεγάλα θέματα που έχουν να κάνουν με την πίστη, τον θάνατο, την πνευματικότητα, την μεταφυσική, τη θυσία, την αγάπη. Παρουσίασε μέσα από τις εικόνες του τη στάση του ανθρώπου απέναντι σε όλα αυτά τα φιλοσοφικά θέματα που μπορεί σταδιακά να είναι η άρνηση, ο συμβιβασμός και η αποδοχή. Οπτικοποίησε δηλαδή τις ανθρώπινες αντιφάσεις απέναντι στην πολυπλοκότητα της ζωής. Την αδυναμία του μυαλού να πάρει αποφάσεις πριν μια απλή εικόνα το οδηγήσει σε μια λύση. Η ταινία λόγω του θεολογικού της χαρακτήρα δεν προβλήθηκε στη Σοβιετική ένωση παρά δύο χρόνια αργότερα αφού συγκρούστηκε με το λογοκριτικό κατεστημένο.

Το σύνολο του κινηματογραφικού του έργου γυρίστηκε στην Σοβιετική ένωση εκτός από την ταινία “Νοσταλγία” που γυρίστηκε στην Τοσκάνη το 1983. Και αυτή η ταινία έχει πολλά θεολογικά στοιχεία και παρόμοια ερωτήματα με τον Αντρέι Ρουμπλιόφ μόνο που εδώ το σύμβολο δεν είναι ήταν μοναχός αλλά ένας τρελός με τη εμμονή του να σώσει τον κόσμο και ένας συγγραφέας που επιφορτίζεται το καθήκον να συνεχίσει τη εμμονή του. 

 Η επίδραση και της ζωγραφικής και της λογοτεχνίας ήταν εμφανής στο έργο του Ταρκόφσκι. Ακόμη πιο εμφανής ήταν η προσπάθεια του να απομακρύνει τους ήρωές του από τη βαρβαρότητα που κυριαρχεί γύρω τους. Αυτό, ήταν ένα καθοριστικό σημείο της εργασίας του σκηνοθέτη. Δεν ήταν εκπρόσωπος ούτε του συμβολικού ούτε του ποιητικού κινηματογράφου, έτσι κι αλλιώς το έχει απαρνηθεί και ο ίδιος. Στις μεγάλης διάρκειας πλάνα του και στους αργούς του ρυθμούς κρύβονταν ένας προβληματισμός για την πνευματική αποστολή του ανθρώπου τόσο απέναντι στην ίδια τη ζωή όσο και απέναντι στη τέχνη.

Ο Αντρέι πέθανε το 1989 στο Παρίσι στα 57 του χρόνια.