Πάνθεον, Μνημειώδες Αδριάνειο Οικοδόμημα, Πλάκα, Αθήνα

Τα λείψανα των αρχαιοτήτων που σώζονται στο παρόν οικόπεδο, ανήκουν σε μνημειώδες οικοδόμημα της εποχής του Αυτοκράτορα Αδριανού (117-138 μ.Χ.). Το οικοδόμημα, μήκους τουλάχιστον 85 μέτρων και πλάτους 40 μέτρων, είχε τη μορφή μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής με πρόδρομο στην ανατολική πλευρά. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 50 μέτρων ανατολικά της Ρωμαϊκής Αγοράς και της Βιβλιοθήκης του Αδριανού. Είναι θεμελιωμένο επάνω σε λείψανα υστεροελληνιστικών και πρώιμων ρωμαϊκών κτισμάτων, κατά μήκος της νότιας πλευράς της αρχαίας οδού.

Στο συγκεκριμένο οικόπεδο διατηρείται, σε ύψος τεσσάρων επάλληλων δόμων, τμήμα του βόρειου τοίχου του οικοδομήματος, από πειραϊκό ακτίτη, συνολικού μήκους 11,50 μέτρων και πάχους 1,70 μέτρων, ενώ σε απόσταση 7 μέτρων προς τα νότια διατηρείται σειρά σταυροειδών πεσσών, οι οποίοι πιθανότητα στήριζαν εσωτερικές αψίδες ή θόλους.

Μετά την αποκάλυψη του, το 1968, το οικοδόμημα ταυτίστηκε με το Κοινό Ιερό των θεών το Πάνθεον, που αναφέρεται από τον Παυσανία μεταξύ των κτηρίων που οικοδόμησε ο Αδριανός στη Αθήνα. Κατά άλλους ταυτίζεται με το Πανελλήνιο, χώρο συνεδριάσεων των αντιπροσώπων των πόλεων-κρατών, έργο και αυτό του ίδιου ρωμαίου αυτοκράτορα.

Τον 3ο αιώνα μ.Χ. η βόρεια πλευρά του κτηρίου ενσωματώθηκε στο υστερορωμαϊκό τείχος. Σε αυτό, προστέθηκε την εποχή του Βυζαντινού αυτοκράτορα  Ιουστινιανού Α΄(527-565 μ.Χ.) περίκοσμη μαρμάρινη πύλη και ένας οχυρωματικός πύργος. Τμήμα του πύργου διατηρείται σε ύψος 5 μέτρων στο δυτικό τοίχο του όμορου προς τα ανατολικά ακινήτου. Μέσα σε αυτό διατηρούνται επίσης, η προαναφερθείσα πύλη της οχύρωσης, καθώς και ερείπια της μεταβυζαντινής εκκλησίας της Παναγίας Κρυσταλλιώτισσας (17ος αιώνας).

Οι πιο πάνω πληροφορίες είναι αντιγραφή από την ενημερωτική προθήκη που υπάρχει μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.